U bent getuige van een misdrijf.
Wat u gezien hebt, kan erg belangrijk zijn voor het onderzoek en de bestraffing van dat misdrijf. U kunt zich aanmelden bij een politiekantoor of contact opnemen met de diensten van de procureur des Konings van uw gerechtelijk arrondissement.
Als burger bent u wettelijk verplicht om u aan te melden als getuige van misdrijven tegen mensen (bv. een aanval op straat), tegen eigendommen (bv. een diefstal) of tegen de openbare veiligheid (bv. een aanslag), en dit te doen op straffe van sancties, eventueel strafrechtelijk.
Als uw getuigenis nuttig is voor het onderzoek, kan men u vragen te getuigen voor de politie, het parket of de onderzoeksrechter, ofwel later voor de rechtbank. U krijgt in dat geval een uitnodiging om u aan te melden op het politiekantoor of een officiële oproepingsbrief om te komen getuigen voor de onderzoeksrechter of voor het gerecht. De oproepingsbrief is ofwel een gerechtsbrief (een bijzondere aangetekende brief van de griffie van de rechtbank), ofwel een dagvaarding (een exploot van de gerechtsdeurwaarder). Er staat in waar en wanneer u moet gaan getuigen. Als u niet kunt komen getuigen bijvoorbeeld omdat u ziek bent of in het buitenland verblijft, dan moet u de politie of de magistraat verwittigen (de contactgegevens zijn vermeld in de uitnodiging van de politie of in de oproepingsbrief). Wanneer u zich onmogelijk kunt verplaatsen, bijvoorbeeld om medische redenen, kunt u thuis verhoord worden.
Beschermingsmaatregelen
Er bestaan beschermingsmaatregelen om getuigen te beschermen die angst hebben om mee te werken aan het onderzoek uit schrik voor represailles tegen hen of tegen hun gezin. Het gaat hier in het bijzonder over gedeeltelijke of volledige anonimiteit. Getuigen moeten voldoen aan specifieke voorwaarden om voor deze beschermingsmaatregelen in aanmerking te komen.
Getuigen tijdens een onderzoek
De politiediensten of de magistraten van het parket nemen het verhoor af. Als een onderzoeksrechter u oproept, kan het verhoor plaatshebben op zijn kabinet in aanwezigheid van een griffier. De verdachte of zijn of haar advocaat is hierbij niet aanwezig.
Als u als minderjarige getuige bent van een inbreuk op de integriteit van een persoon (seksueel misdrijf, mishandeling, ...) hebt u het recht u bij elk verhoor te laten vergezellen door een meerderjarige vertrouwenspersoon naar keuze. Het Openbaar Ministerie of de onderzoeksrechter kunnen zich tegen de aanwezigheid van de gekozen persoon verzetten in uw belang of om de waarheid aan het licht te brengen, bijvoorbeeld wanneer deze persoon onder verdenking staat.
De procureur des Konings of de onderzoeksrechter kan beslissen – met uw akkoord als u ouder bent dan twaalf jaar – om uw getuigenis op te nemen (om te vermijden dat u dit zou moeten herhalen tijdens de procedure). U wordt dan verhoord in een daartoe ingerichte kamer door een politieman die een gespecialiseerde opleiding heeft gevolgd in verhoortechnieken bij kinderen. De registratie kan worden gebruikt tijdens het proces om een persoonlijke verschijning te vermijden.
Getuigen tijdens een rechtszaak
Voor tal van zaken wordt tijdens het proces enkel uw schriftelijke getuigenis gebruikt. Het kan echter gebeuren dat de rechter uw mondelinge getuigenis noodzakelijk vindt om de waarheid vast te stellen. Breng in dat geval uw oproepingsbrief en uw identiteitskaart mee als u gaat getuigen voor de rechtbank. Aan het onthaal kunt u informeren naar het nummer van de zaal waar de terechtzitting plaatsheeft.
U wacht uw beurt af in een lokaal buiten de zittingszaal. Getuigen worden een voor een binnengeroepen om te voorkomen dat ze door de verklaring van andere getuigen worden beïnvloed. Alvorens te getuigen, legt u de eed af. Hierbij zweert u de gehele waarheid en niets dan de waarheid te zeggen. Wie na de eedaflegging niet de waarheid spreekt, legt een valse getuigenis af. Dit is een ernstig misdrijf dat kan worden bestraft met een vrijheidsstraf.
Als u als minderjarige getuige bent van een inbreuk op de integriteit van een persoon (seksueel misdrijf, mishandeling, ...) en er werd een opgenomen verhoor uitgevoerd, dan kan de rechtbank toch van oordeel zijn dat uw aanwezigheid op het proces nodig is om de waarheid vast te stellen. In dat geval is het mogelijk dat men u laat getuigen via een videoconferentie om te vermijden dat u geconfronteerd wordt met de verdachte.
Hof van assisen
Voor het hof van assisen, dat uitspraak doet over de zwaarste misdaden, worden altijd getuigen opgeroepen door het openbaar ministerie en de verdediging. U moet er als getuige mondeling antwoorden. Zo komt men meer te weten over wat u persoonlijk gezien of gehoord hebt. Alle vragen moeten via de voorzitter van het assisenhof gesteld worden. Alleen de voorzitter mag zich rechtstreeks tot de getuigen richten.
