Nomenclatuur van tenlasteleggingen

Eén boeiende wijze om parketstatistieken voor te stellen bestaat erin de zaken te inventariseren volgens hun aard. Maar daarvoor moet men eerst een nomenclatuur van de types aard van de zaak opstellen. Dit is wat men een 'outputnomenclatuur' noemt in de zin dat het een outputstatistiek betreft.

Deze nomenclatuur is gebaseerd op gegevens die worden geregistreerd op het moment dat de zaken in de business applicaties REA of MaCH worden gecreëerd.

Wanneer een zaak op het parket instroomt kent men een 'voornaamste tenlastelegging' toe. Deze voornaamste tenlastelegging preciseert over het algemeen de tenlasteleggingscode die de politie heeft geregistreerd wanneer het aanvankelijk pv-nummer wordt aangemaakt. Deze tenlasteleggingscodes vormen samen de inputnomenclatuur. De codelijst wordt door de voorzitter van de 'Nomenclatuurcommissie' voor heel het land opgesteld.

Een zaak kan meer dan één strafbaar feit bevatten. Bijgevolg bieden de business applicaties de mogelijkheid om in de zaak 'bijkomende tenlasteleggingen' te registreren. Dit wordt echter niet in alle parketten gedaan omwille van de extra werklast en omwille van het gebrek aan administratief belang.

De inputnomenclatuur is hoofdzakelijk gestructureerd volgens de administratieve organisatie van de parketten. Daardoor is ze steeds meer verwijderd van de rubrieken van het strafrecht. Dit betekent bijvoorbeeld dat tenlasteleggingen worden aangemaakt om fenomenen te beschrijven (zoals car-jacking) die niet in het Strafwetboek worden gedefinieerd. De parket-tenlasteleggingscodes verwijzen dus eerder naar thema's en naar de concrete organisatie van de parketten dan naar werkelijke strafrechtelijke indelingen.

Er bestaat ook een tweede gegevensbron over de aard van de vervolgde feiten: de toegekende 'kwalificaties' die door de procureur des Konings worden toegekend wanneer hij beslist om een zaak voor de correctionele rechtbank te brengen. Het Openbaar Ministerie is momenteel bezig met uniforme codelijsten te voorzien voor alle kwalificaties. Bijgevolg is voor de beschrijving van de aard van de zaak in de statistieken van het Openbaar Ministerie alleen de toegekende voornaamste tenlastelegging in rekening gebracht.

Bovendien wenst men hier de aandacht te trekken op een bijkomende beperking van het statistisch gebruik van de voornaamste tenlasteleggingen. In de loop van het leven van een zaak is het mogelijk om de tenlastelegging te wijzigen. Omwille van beperkte informatie inzake de historiek van de wijzigingen van de tenlastelegging, werd de keuze gemaakt om de laatst geregistreerde waarde van de tenlastelegging te gebruiken voor een statistiek over de aard van de zaken.

De voor deze statistiek gehanteerde outputnomenclatuur kan dus niet aan alle wetenschappelijke vereisten van eenduidigheid, exhaustiviteit en exclusiviteit beantwoorden. Bij de opstelling van de outputnomenclatuur heeft men naar een compromis gestreefd tussen de pragmatische betekenis en de globale rubrieken van het Strafwetboek.

De lezer mag dus niet uit het oog verliezen dat de tabellen over de aard van de zaak alleen verwijzen naar de oorspronkelijke rudimentaire omschrijving van de tenlastelegging in de zaak.

Eén van de meest schadelijke gevolgen van deze situatie is dat het over het algemeen niet mogelijk is om de parketstatistieken parallel te lezen met de bestaande politiestatistieken en statistieken over de veroordelingen, opschortingen en interneringen. Er bestaan immers fundamentele verschillen op het vlak van methodologische opties en inhoud.

De Politiële Criminaliteitsstatistieken zijn een fenomeenstatistiek waarin strafrechtelijke feiten worden geteld en gerangschikt in rubrieken naar de juridische indeling van het Strafwetboek.

De statistieken over veroordelingen, opschortingen en interneringen, gepubliceerd door de Dienst voor het strafrechtelijk beleid tellen elke strafrechtelijke kwalificatie in de vonnissen.

In strijd met deze twee genoemde statistieken verstrekt de statistiek van het Openbaar Ministerie voor elke zaak maar één aanduiding van de strafrechtelijke inhoud.

Vervolg: interpretatiekader

Jaarstatistiek van de correctionele parketten
Opsporing en vervolging van strafzaken door de parketten bij de rechtbanken van eerste aanleg
http://www.om-mp.be/stat/