Gemeenten krijgen binnenkort meer mogelijkheden om op te treden tegen handelszaken die gebruikt worden voor criminele activiteiten. De ministerraad heeft vrijdag een nieuw wetsontwerp “bestuurlijke handhaving” goedgekeurd. Er komt een systeem van uitbatingsvergunningen en gemeentebesturen zullen zaken bestuurlijk kunnen verzegelen.
Het nieuw ontwerp van minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) en Justitieminister Koen Geens (CD&V) moet ervoor zorgen dat burgemeesters komaf kunnen maken met handelszaken die louter dienen als dekmantel voor criminele activiteiten.
Risico-inschatting
Het voorontwerp geeft gemeenten de mogelijkheid om de uitbating van bepaalde activiteiten aan een vergunning of aan voorwaarden te onderwerpen, op basis van een risico-inschatting. Ze zullen via een administratief onderzoek kunnen nagaan of een nieuwe uitbater zijn zaak wil gebruiken voor malafide praktijken.
Voor dat onderzoek zullen de gemeenten een beroep kunnen doen op een nieuw op te richten onafhankelijk orgaan. De “directie voor integriteitsbeoordelingen voor openbare besturen” zal de gemeenten een niet-bindend advies bezorgen op basis van bestuurlijke of gerechtelijke informatie.
Nederlands voorbeeld
Om sluitingen effectief af te dwingen, zullen burgemeesters zaken die ze bestuurlijk sluiten ook meteen kunnen verzegelen en bestuurlijke dwangsommen opleggen. Indien er sprake is van terrorisme, drugs, mensenhandel en -smokkel wordt de termijn van een voorlopige sluiting van een zaak verhoogd van zes maanden tot maximaal achttien maanden. Hierdoor wordt de sluiting beter afgestemd op het verloop van het strafonderzoek.
Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) reageert tevreden op het wetsontwerp. “Een stap voor meer bestuurlijke handhaving is er na jarenlange vraag door”, stelt De Wever op Twitter. “Gemeenten krijgen meer tools in de strijd tegen malafide handelszaken. Op weg naar een gewapend bestuur naar Nederlands voorbeeld.”
Het kabinet van De Wever benadrukt vrijdag dat Antwerpen de voorbije jaren al veel aan bestuurlijke handhaving deed, bijvoorbeeld door een verplichte vestigingsvergunning in te voeren voor (erotische) massagesalons of handcarwashes. Het voldoende juridisch onderbouwen van dergelijke regelgeving was echter niet evident zonder een vast wettelijk kader zoals dat nu in de maak is, klinkt het, al werden de meeste procedures die ertegen ingespannen werden wel gewonnen.
Goud- en juwelenwinkels
Voor andere steden en gemeenten zou het betekenen dat ze nu makkelijker de Antwerpse voorbeelden zullen kunnen volgen, voor Antwerpen zelf wordt een uitbreiding naar andere sectoren zoals de strijd tegen malafide goud- en juwelenwinkels eenvoudiger juridisch te onderbouwen.
De Wever laat via zijn woordvoerder ook nog weten dat hij vragende partij is om panden waar criminele activiteiten zoals drugspraktijken of mensenhandel vastgesteld worden, definitief te kunnen sluiten in plaats van alleen tijdelijk. Dat zit niet in het wetsontwerp “bestuurlijke handhaving”, maar bestaat in Nederland wel al.
“Criminaliteit hier met dezelfde middelen bestrijden”
Ook de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) is tevreden met de goedkeuring van het wetsontwerp bestuurlijke handhaving. “Dit beantwoordt aan een vraag die leefde bij de lokale besturen”, aldus de VVSG. In Nederland is zo’n “gewapend bestuur” al langer gemeengoed, waardoor criminelen de grens oversteken, klinkt het.
De VVSG heeft de tekst van het wetsontwerp nog niet ontvangen, maar was betrokken bij de totstandkoming en zal naar eigen zeggen nog een advies mogen uitbrengen. “Lokale besturen krijgen meer instrumenten om criminaliteit tegen te gaan. Ze beslissen zelf of ze daar gebruik van maken”, zegt VVSG-woordvoerder Nathalie Debast. “Bij sommige gemeenten zal de nood groter zijn dan bij andere, maar het is goed dat de mogelijkheid bestaat voor alle gemeenten.”
De bestuurlijke handhaving is gebaseerd op het “gewapend bestuur” dat in Nederland bestaat. “We merken dat er een waterbedeffect is, waarbij criminelen als gevolg van de Nederlandse aanpak de grens oversteken”, zegt Debast. “Het is belangrijk dat we die criminaliteit hier met dezelfde middelen kunnen bestrijden.”
De VVSG benadrukt dat de bestuurlijke handhaving complementair is aan een strafrechtelijke aanpak. “Dit zijn eerder preventieve tools, om te vermijden dat criminele feiten kunnen plaatsvinden. Daarnaast is een juridische aanpak nog altijd mogelijk als er strafrechtelijke feiten plaatsgevonden hebben.”