20 jaar Federaal Parket

Het Federaal Parket werd opgericht op 21 mei 2002 en bestaat dus 20 jaar. Maar waarom werd het Federaal Parket 20 jaar geleden opgericht? Welke taken heeft het? En hoe is het samengesteld?

 

Wat is het Federaal Parket?

Met de lokale parketten, de arbeidsauditoraten en de parketten- en auditoraten-generaal vormt het het Openbaar Ministerie. Het neemt deel aan de uitoefening van de strafvordering, dit wil zeggen aan de vervolging in naam van de Staat voor de correctionele rechtbank, het hof van beroep of het assisenhof. Voor de rechtbank vertegenwoordigen de magistraten (procureurs) van de verschillende onderdelen van het Openbaar Ministerie de Staat en dus de samenleving. Hun voornaamste taak bestaat erin de strafvordering uit te oefenen, wat dus betekent dat ze de misdaden en wanbedrijven opsporen en vervolgen. Voor het federaal Openbaar Ministerie zijn het de federale magistraten die de functies van het Openbaar Ministerie uitoefenen.

Het Federaal Parket is niet aan een vonnisgerecht gehecht. Er is geen specifieke rechtbank op federaal niveau. De door het Federaal Parket behandelde dossiers worden dus naar dezelfde gerechten verwezen als de door de andere parketten beheerde dossiers.

 

Waarom een Federaal Parket?

De oprichting van een Federaal Parket is noodzakelijk gebleken omdat de misdaadfenomenen meer en meer de grenzen van de gerechtelijke arrondissementen, en zelfs van landen overschrijden. Er moest een oplossing komen om de strafvordering te coördineren in het licht van breed uitgemeten en omvangrijke fenomenen of die een sterke specialisering van de bevoegdheden vereisen. De noodzaak voor het oprichten ervan was al opgedoken op het moment van de aanvallen van 'De bende van Nijvel'. Maar men heeft moeten wachten op de besluiten van de parlementaire onderzoekscommissie na de zaak Dutroux voordat het werkelijk opgericht werd. Het belang ervan is in het bijzonder naar voren gekomen bij de verschillende terreuracties waarvan ons land het slachtoffer werd. Maar het belang strekt zich uit naar veel andere domeinen van de strafvordering, zoals de georganiseerde criminaliteit, het internationaal humanitair recht of spionage.

 

Wanneer treedt het Federaal Parket op?

Met uitzondering van enkele materies die hem eigen zijn wordt het Federaal Parket “tweedelijns” geheten. Dat betekent dat het zich over het algemeen niet ambtshalve met een dossier gelast. Het treedt het meest op op verzoek van een lokaal parket.

De eerste voorwaarde voor het overnemen van een dossier is dat een goede rechtsbedeling dat vereist. Het optreden van het Federaal Parket moet een meerwaarde opleveren. De sterke kant van het Federaal Parket ligt vooral in zijn menselijk potentieel. Vrouwen en mannen, magistraten, juristen en bedienden die opgeleid zijn en het gewoon zijn om dossiers te behandelen die een grote inzet vereisen of grensoverschrijdend zijn.

 

De taken van het Federaal Parket

De wetgever kende het Federaal Parket initieel vier hoofdtaken toe:

  • De uitoefening van de strafvordering met inachtneming van de wet (de leiding over de onderzoeken, de vervolging van de daders van de inbreuken en het vertegenwoordigen van het belang van de samenleving) en de uitvoering van de beslissingen van Justitie.
  • De coördinatie bij de uitoefening van de strafvordering. Die is aldus steviger en efficiënter. Het komt inderdaad voor dat samenhangende feiten bij verschillende procureurs des Konings of onderzoeksrechters aanhangig zijn gemaakt. In dit geval kan het Federaal Parket:
    • ofwel de strafdossiers in éénzelfde parket of bij éénzelfde onderzoeksrechter centraliseren
    • ofwel de doorstroming en uitwisseling van informatie tussen de gerechtelijke en politieautoriteiten verbeteren
    • ofwel een dossier volledig overnemen

Onnodige concurrentie wordt dan ook vermeden. De federale procureur oefent deze functie uit in overleg met de procureurs des Konings of met de arbeidsauditeurs.

  • Het vergemakkelijken van de internationale samenwerking. Zo is het Federaal Parket het centraal contactpunt voor de buitenlandse gerechtelijke autoriteiten en internationale instellingen zoals Europol als ze vragen hebben van operationele of procedurele orde. Het Federaal Parket is de toegangspoort voor de inkomende en uitgaande rechtshulpverzoeken. Dit heeft als doel de slagkracht van Justitie aanzienlijk te verbeteren ten aanzien van een criminaliteit die, gezien de huidige communicatiemiddelen, steeds internationaler wordt.
  • Het toezicht op de algemene en bijzondere werking van de federale politie. De federale procureur is lid van de raad van de federale politie.

Sinds de oprichting ervan werden er acht nieuwe hoofdtaken toebedeeld aan het Federaal Parket: 

  • De uniforme en coherente uitbouw van de strijd tegen het terrorisme
  • Het voorzitterschap van de getuigenbeschermingscommissie
  • De uniforme en coherente toepassing van de bijzondere opsporingsmethoden
  • De uitoefening van de strafvordering ten aanzien van door militairen in het buitenland gepleegde misdrijven in vredestijd
  • De exclusieve uitoefening van de strafvordering wegens ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht
  • De exclusieve uitoefening van de strafvordering in de strijd tegen piraterij op zee
  • De opsporing en vervolging van bepaalde in het buitenland gepleegde zwaarwichtige misdrijven waarvan Belgen het slachtoffer zijn geworden
  • De uniforme en coherente aanpak van de illegale wapentrafiek
  • De Nationale DNA-cel

 

De Nationale Slachtoffercel

Geconfronteerd met dramatische gebeurtenissen van grote omvang heeft het Federaal Parket in de loop van de laatste jaren een duidelijke expertise verworven voor wat de begeleiding betreft van slachtoffers en hun families van aanslagen en catastrofes zowel in België als in het buitenland.

Zich bewust van de ontreddering van de slachtoffers in dergelijke omstandigheden en van het nut van zijn optreden, heeft de federale procureur in de schoot van zijn diensten een Nationale Slachtoffercel opgericht die bestaat uit verschillende federale magistraten, twee juristen, politieondersteuning en een administratief bureau.

De rol ervan bestaat er meer bepaald in om in samenwerking met verschillende partners een uitputtende lijst op te stellen van alle bij de feiten betrokken slachtoffers en hen te begeleiden naar de bevoegde juridische, financiële en psychosociale diensten.

De Nationale Slachtoffercel handelt dus in samenwerking met de magistraat-titularis en de met het onderzoek belaste onderzoeksrechter, en ziet toe op de inachtneming van de rechten van de slachtoffers over de hele loop van de gerechtelijke procedure.

Bovendien treedt de Nationale Slachtoffercel eveneens op ter ondersteuning van de referentiemagistraten 'Slachtoffers' bij de lokale parketten.

De relevantie van deze cel in het kader van de aanslagen in Brussel werd trouwens benadrukt door de parlementaire onderzoekscommissie die gewenst heeft dat de cel permanent werd.

 

Meer concreet, wat zijn de criteria voor het optreden van het Federaal Parket?

Het Federaal Parket oefent de strafvordering uit in het kader van een limitatieve lijst van misdrijven in de zin van artikel 144ter en volgende van het Gerechtelijk wetboek. De strafvordering in deze materies wordt slechts uitgeoefend door het Federaal Parket op voorwaarde dat een goede rechtsbedeling dit vereist: de tussenkomst van het Federaal Parket moet een meerwaarde betekenen. De federale procureur gelast zich met het dossier in overleg met de procureur des Konings of met de arbeidsauditeur.

In de lijst zijn de volgende misdrijven opgenomen:

  • Misdaden en wanbedrijven tegen de veiligheid van de Staat
  • Bedreiging met een aanslag of diefstal van kernmateriaal
  • Georganiseerde mensensmokkel en mensenhandel
  • Illegale wapenhandel
  • Bendevorming en criminele organisaties
  • Terrorisme
  • De hiermee samenhangende misdrijven
  • De misdrijven die in belangrijke mate verschillende rechtsgebieden betreffen of een internationale dimensie hebben, in het bijzonder die van de georganiseerde criminaliteit

Het Federaal Parket oefent ook bij voorrang op een lokaal parket de strafvordering uit in het kader van:

  • Misdrijven door Belgische militairen gepleegd in het buitenland in vredestijd 
  • Dossiers met betrekking tot ongevallen met vliegtuigen, schepen en parachutes in het militair milieu

Ten slotte oefent het Federaal Parket exclusief de strafvordering uit in het kader van:

  • Ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht 
  • Daden van piraterij op zee gepleegd tegen Belgische schepen of wanneer de verdachten door Belgische militairen worden aangehouden.

 

In welke gevallen komt het Federaal Parket tussen?

Het is bevoegd over het gehele grondgebied van het Rijk. Maar het treedt ook op in dossiers die soms ver over de Belgische grenzen gaan. Bijvoorbeeld in geval van verdacht overlijden, doodslag of moord op een Belgische onderdaan in het buitenland of van inbreuken gepleegd bij Belgische militaire opdrachten buiten het nationaal grondgebied.

Er worden elk jaar ook talrijke rechtshulpverzoeken naar het buitenland gestuurd.

 

Wat is de plaats van het Federaal Parket in de gerechtelijke piramide?

Het Federaal Parket is een parket waarvan de bevoegdheid boven de gerechtelijke arrondissementen uitstijgt, het is bevoegd voor het hele grondgebied.

De federale magistraten vertegenwoordigen het Openbaar Ministerie voor de rechtbanken van eerste aanleg, de hoven van beroep en de assisenhoven van het hele Koninkrijk. Het Federaal Parket staat onder het enkele en rechtstreekse gezag van de minister van Justitie. De werking ervan wordt geëvalueerd door het College van procureurs-generaal.

De procureur-generaal van Gent is houder van de portefeuille 'betrekkingen met het federaal parket'.

De procureur en zijn substituten handelen in hun hoedanigheid van Openbaar Ministerie bij de rechtbank van eerste aanleg, de politierechtbank en de handelsrechtbank.

Sedert de hervorming van 1 april 2014 telt België nog maar 12 gerechtelijke arrondissementen. Voor elk gerechtelijk arrondissement is er een lokaal parket onder de leiding van een procureur des Konings.

 

Wat is de samenstelling van het Federaal Parket?

Het Federaal Parket beschikt over 119 medewerkers. Het werkt in vier secties:

  • De sectie georganiseerde criminaliteit 
  • De sectie terrorisme 
  • De sectie internationaal humanitair recht en militaire bevoegdheden 
  • De sectie internationale samenwerking en bijzondere opdrachten

Preciezer betekent dat:

  • 1 federale procureur. Hij staat aan het hoofd van het Federaal Parket.
  • 16 Franstalige federale magistraten, waaronder 1 adjunct federaal-procureur
  • 16 Nederlandstalige federale magistraten, waaronder 1 adjunct federaal-procureur
  • Er is een magistraat gedelegeerd voor sociaal recht
  • 11 juristen
  • Een directeur communicatie
  • Een administratief kader van 74 personen onder de leiding van een hoofdsecretaris

Twee van die 32 magistraten zijn naar Eurojust gedelegeerd. De magistraten oefenen een mandaat van vijf jaar uit (een keer hernieuwbaar voor de federale procureur en zonder limiet hernieuwbaar voor de federale magistraten).

 

 

Frédéric Van Leeuw - Federaal procureur

 

   

 

 

 

 

 

"Het Federaal Parket is een van de meest recente spelers in het gerechtelijke landschap. Het heeft zich stap voor stap als een onmisbaar element in het systeem genesteld, en de  actieradius van het geheel van het Openbaar Ministerie vervolledigd en versterkt.

Bij het openen van mijn raam kan ik gewoon zeggen dat ik de wereld binnenlaat. Via de een of andere bevoegdheid schreeuwt alles wat in onze geglobaliseerde wereld gebeurt om onze aandacht. Bij het oprichten van het Federaal Parket had de wetgever het geniale idee aan een instituut te denken dat open staat naar de buitenwereld. De opeenvolgende federale procureurs en magistraten hebben daarna geduldig geïnvesteerd in contacten met de gerechtelijke instellingen van de rest van de planeet met het doel onze  medeburgers te beschermen en tegelijk de grote uitdagingen van vandaag het hoofd te bieden."

 

 

 

 

 

 

 

 

Ander Artikel