Dinsdag 30 juli is de internationale dag tegen mensenhandel. In België is mensenhandel strafbaar sinds de wet van 13 april 1995. In juli 2019 sloot ons land zich, samen met 32 andere landen, aan bij de Blue Heart campagne tegen mensenhandel van de Verenigde Naties. Het blauwe hart wordt erkend als het internationale symbool van de strijd tegen mensenhandel.
Mensenhandel neemt verschillende vormen aan
Juridisch kan mensenhandel[1] het best omschreven worden als de uitbuiting van mensen met het oog op het verdienen van geld. Deze uitbuiting kan verschillende vormen aannemen: van seksuele uitbuiting, gedwongen bedelarij, criminele uitbuiting (bijvoorbeeld wanneer een persoon tegen zijn wil wordt aangezet om een misdaad of wanbedrijf te plegen), gedwongen orgaanverwijdering tot economische uitbuiting. Economische uitbuiting vindt vaak plaats in sectoren zoals de bouw, de horeca of de huishoudhulp.
Het parket is doorgaans bevoegd voor dossiers over mensenhandel. Wanneer het misdrijf echter gelinkt is aan andere misdrijven zoals de tewerkstelling van een niet- aangegeven arbeidskracht (zwartwerk), de tewerkstelling van een illegaal in het land verblijvende buitenlandse werknemer of een inbreuk vormt op de wet over het welzijn van de werknemers, is het arbeidsauditoraat bevoegd.
Economische uitbuiting en huisjesmelkerij
Zowel het parket Halle-Vilvoorde als het arbeidsauditoraat Halle-Vilvoorde nemen klachten of aanwijzingen over mensenhandel zeer ernstig en werken hierin ook geregeld samen. Zo bijvoorbeeld in een dossier uit 2023 met ernstige feiten van economische uitbuiting en huisjesmelkerij.
Een onderneming in Sint-Pieters-Leeuw, actief in de bouwsector, liet een illegale werknemer in schrijnende arbeids- en woonomstandigheden werken en leven. Zo werd het slachtoffer zwaar onderbetaald voor zijn arbeidsprestaties (7 euro per uur). Van zijn karig loon diende hij bijkomend 400 euro per maand af te staan aan zijn werkgever die tevens eigenaar was van het pand waarin hij verbleef.
De woning verkeerde in een dermate slechte staat dat de wooninspectie het pand onbewoonbaar verklaarde.
Dankzij de uitstekende samenwerking tussen het arbeidsauditoraat, het parket Halle-Vilvoorde, de sociale inspectie, de wooninspectie en lokale politiediensten werd de dader streng bestraft. De Nederlandstalige rechtbank van eerste aanleg Brussel veroordeelde op 19 januari 2023 de onderneming tot een geldboete van 48.000 euro, 16.325 euro werd verbeurdverklaard en er diende 191.053,56 euro aan sociale zekerheidsbijdragen te worden terugbetaald. De zaakvoerder (werkgever) zelf kreeg een gevangenisstraf van 10 maanden met uitstel, diende een geldboete van 8.000 euro te betalen en er werd 16.325 euro verbeurdverklaard. Bovendien werd hij voor een periode van vijf jaar uit zijn burgerlijke en politieke rechten ontzet. Tegen dit vonnis werd geen hoger beroep ingesteld.
Carwash
Een andere recente zaak waarin het arbeidsauditoraat Halle-Vilvoorde een mooi resultaat behaalde betrof feiten in een carwash in Hoeilaart. Daar werden, naar aanleiding van een controle door de sociale inspectie, vier werknemers/slachtoffers van mensenhandel aangetroffen. De betrokken personen werkten 5 tot 6 dagen per week in erbarmelijke omstandigheden. Ze leefden en sliepen in een afgesloten ruimte die hoorde bij het gebouw waarin de carwash werd uitgebaat. Deze ruimte beschikte niet over verwarming en verluchtingsmogelijkheden en was extreem vuil. Bovendien was het er gevaarlijk voor de werknemers omdat er open bedradingen van elektriciteit lagen. De vier slachtoffers presteerden per dag gemiddeld 11 uren arbeid en kregen hiervoor een schamele dagelijkse verloning van 55 tot 60 euro.
In deze zaak werd de zaakvoerder op 27 maart 2024 door de Nederlandstalige rechtbank van eerste aanleg Brussel veroordeeld tot een gevangenisstraf van 18 maanden en een geldboete van 32.000 euro. Daarnaast werd hij voor een periode van vijf jaar ontzet uit zijn burgerlijke en politieke rechten. De onderneming zelf werd veroordeeld tot een geldstraf van 96.000 euro. Tegen de beslissing werd geen hoger beroep aangetekend.
Wat kan jij doen?
De strijd tegen mensenhandel is een beleidsprioriteit voor het parket en het arbeidsauditoraat Halle-Vilvoorde. Zij zullen hier, in samenwerking met de politiezones uit de regio en de bevoegde inspectiediensten, verder op blijven inzetten. Maar ook jij kan je steentje bijdragen door:
- de Blue Heart campagne te steunen;
- waakzaam te zijn. Elk jaar zijn naar schatting 23.000 mensen slachtoffer van mensenhandel in België. Als je enige twijfel hebt over een vergelijkbare situatie, aarzel dan niet om dit te melden via het nationaal meldpunt voor slachtoffers van mensenhandel: stopmensenhandel.be of via het nieuwe telefoonnummer: 078/055.800; en
- alle berichten op sociale media met de vermelding #EndHumanTrafficking te delen en te liken.
Start alvast met de LinkedIn-post van het arbeidsauditoraat en het parket Halle-Vilvoorde.
Meer informatie over (de werelddag tegen) mensenhandel vind je onder meer op volgende websites:
- PAG-ASA: https://pag-asa.be/nl
- VN: https://www.unodc.org/unodc/en/blueheart/
[1] Mensenhandel is een bijzondere categorie van mensensmokkel. Het is belangrijk om beide begrippen van elkaar te onderscheiden. Bij mensensmokkel wordt er hulp en transport aan derdelanders aangeboden met het doel ze, in ruil voor geld of een ander vermogensvoordeel, op een illegale manier naar een ander land te transporteren. Bij mensenhandel is het overschrijden van de landsgrenzen niet vereist om van dit misdrijf te kunnen spreken.