Wat te doen als gedagvaarde

U bent gedagvaard
U moet verschijnen voor de politierechtbank of correctionele rechtbank. U stelt zich waarschijnlijk een aantal vragen: Wat kunt u vooraf doen? Hoe verloopt zo’n terechtzitting?

U kan op verschillende manieren geïnformeerd worden over uw verschijning voor de politierechtbank of correctionele rechtbank. Zo kan u van een gerechtsdeurwaarder een dagvaarding krijgen waarin u de dag, het uur en de plaats terugvindt waar u moet verschijnen, evenals de feiten die u ten laste worden gelegd. Ook kan u opgeroepen worden bij proces-verbaal, waarbij u door de procureur des Konings een document wordt overhandigd dat de dagvaarding vervangt: u vindt hierin de feiten die u ten laste worden gelegd, evenals de plaats, de dag en het uur van de zitting.

Rechten van een gedagvaarde

De bijstand van een advocaat kan ongetwijfeld heel nuttig zijn bij de voorbereiding van uw verdediging. U bent nochtans niet verplicht een advocaat te raadplegen. U mag ook zelf voor uw verdediging instaan. Als u de erelonen (honoraria) van een advocaat niet kunt betalen, kunt u een beroep doen op een advocaat die u gratis of tegen een lagere vergoeding bijstaat. Een systeem van rechtsbijstand is voorzien.
 
Als gedagvaarde heeft u het recht om uw dossier te raadplegen. U krijgt het dossier van uw zaak ter beschikking ten minste vanaf de dagvaarding tot de dag van de terechtzitting. In dit dossier, dat als basis dient voor de behandeling van uw zaak voor de rechtbank, bevinden zich alle bewijsstukken die in de loop van het vooronderzoek zijn samengebracht door de procureur des Konings of de onderzoeksrechter. U kan uw dossier inkijken op de griffie van de rechtbank die uw zaak zal behandelen. Ook kan u tegen betaling een kopie van uw dossier vragen. Als u een advocaat heeft geraadpleegd, zal hij het dossier (eventueel samen met u) doornemen.
 
Omdat u betrokken bent in een gerechtelijke procedure beschikt u over de wettelijke mogelijkheid om gratis een beroep te doen op bemiddeling, wat inhoudt dat dader en slachtoffer met behulp van een neutrale persoon (de bemiddelaar) een dialoog aangaan over de feiten, de achtergronden, de betekenis en de gevolgen van het misdrijf. Enkel indien beide partijen dit overeenkomen, wordt de rechter erover ingelicht.
 
Net zoals het openbaar ministerie kan u als gedagvaarde getuigen oproepen op een terechtzitting. Hun namen worden in de dagvaarding vermeld. Als het openbaar ministerie weigert uw getuigen op te roepen en/of als de getuigen weigeren vrijwillig te komen, kunt u ze, op eigen kosten, door een gerechtsdeurwaarder laten oproepen. Getuigen die worden opgeroepen, zijn verplicht om te verschijnen.
 

De procedure en het verloop van een rechtszaak

Als u persoonlijk verschijnt is het belangrijk dat u op tijd aanwezig bent in de rechtbank. De aanduiding van de kamer van de rechtbank waarvoor u moet verschijnen, vindt u in de dagvaarding. Het personeel van de info- en onthaalbalie bij de ingang van het gerechtsgebouw helpt u indien nodig. In de politierechtbank zetelt één rechter die tijdens de zitting wordt bijgestaan door een griffier. De correctionele rechtbank zetelt meestal met één rechter maar kan in bepaalde gevallen met drie rechters zetelen. Tijdens de zitting zijn ook het openbaar ministerie en de griffier aanwezig. U kan ook kiezen om u voor de politierechtbank of voor de correctionele rechtbank te laten vertegenwoordigen door uw advocaat. De rechter kan wel uw persoonlijke verschijning bevelen als hij uw aanwezigheid op een latere terechtzitting nodig vindt. Als u niet verschijnt en u zich niet laat vertegenwoordigen, wordt de zaak buiten uw aanwezigheid afgehandeld en volgt een uitspraak bij verstek.
 

Verloop van een terechtzitting

Elke rechtszaak verloopt volgens een welbepaald stramien, waarbij de voorzitter bepaalt wanneer elk van de partijen aan het woord komt. In de praktijk is het mondelinge karakter van de rechtspleging sterk afgezwakt. De rechter heeft voor de zitting het dossier doorgenomen en mag zijn oordeel baseren op de geschreven stukken van het onderzoek die zich in het dossier bevinden.

Praktisch verloopt de terechtzitting als volgt:

  • verhoor van de beklaagde
  • het getuigenverhoor
  • de vordering van de burgerlijke partij
  • de vordering van het openbaar ministerie
  • de verdediging van de beklaagde
 
Terechtzittingen van rechtbanken zijn in principe openbaar. Dat betekent dat de deuren van de gerechtszaal openblijven en dat om het even wie de zaal mag betreden. De rechtbank kan bevelen dat de zitting of een bepaald deel ervan met gesloten deuren plaatsvindt als er gevaar is voor de orde of voor de goede zeden. U kunt als beklaagde ook de sluiting van de deuren vragen als u vreest dat de openbaarheid u schade kan berokkenen. De rechter is niet verplicht om hierop in te gaan.
Als u de taal van de terechtzitting niet kent of u zich gemakkelijker in een andere landstaal uitdrukt, kunt u vragen dat de rechtspleging in die andere taal wordt gevoerd. De rechter is niet verplicht om op die vraag in te gaan. Hij kan de zaak verwijzen naar de dichtst bijgelegen rechtbank die die taal als voertaal heeft, anders moet u een tolk ter beschikking worden gesteld.
 
Zodra de debatten gesloten zijn, volgt de uitspraak van het vonnis, ofwel onmiddellijk ofwel op een latere datum. Als de uitspraak niet op het einde van de zitting gebeurt, deelt de rechter u de datum mee waarop de uitspraak volgt. Het is belangrijk dat u of uw advocaat op die dag kennisneemt van de uitspraak, aangezien de termijn om beroep aan te tekenen begint te lopen vanaf de uitspraak van het vonnis. Als u niet akkoord gaat met het vonnis kunt u beroep aantekenen. Als u veroordeeld bent bij verstek kunt u beroep of verzet aantekenen.
 
 
 
Meer informatie over wat u kan doen als gedagvaarde