algemeen kader | geïntegreerde criminologische statistiek | bron van de gegevens | fases van de strafrechtelijke procedure | teleenheid | codificatie van de gegevens in REA en MaCH | nomenclatuur van tenlasteleggingen | interpretatiekader | administratieve gegevensbank | centrale gegevensbank | ingebruikname REA en MaCH
Het is belangrijk om voor ogen te houden dat de beschreven registratiepraktijken naar een ideale situatie verwijzen. In werkelijkheid komt het bij de verschillende correctionele parketten vaak voor dat de registratie niet zo volledig is.
De strafrechtelijke procedure vangt aan met de ontvangst van een proces-verbaal, opgemaakt door een politiedienst of door een bevoegde administratieve dienst of met de ontvangst van een klacht die door een particulier is ingediend. Bij de instroom in het systeem wordt een nieuwe zaak gecreëerd door de registratie van het proces-verbaal of van de klacht.
De volgende gegevens worden geregistreerd.
Opgelet: het komt vaak voor dat de gegevens over de bijkomende aspecten van de beklaagden en/of de benadeelden, net als de identiteit en de kenmerken overigens van die benadeelden, niet worden geregistreerd. Dit komt voor bij de licht strafbare feiten, bij gebreke van burgerlijke partijstelling of van aangifte van de benadeelde persoon, ingeval het niet duidelijk is of de zaak aanleiding zal geven tot vervolging en de zaak voor de rechtbank zal worden vastgesteld. Het is eveneens mogelijk dat deze gegevens pas later worden geregistreerd wanneer aan de betrokken personen een dagvaarding of een bericht moet worden overgemaakt. Bovendien kunnen bepaalde van deze gegevens in het proces-verbaal of in het document tot vaststelling van de klacht ontbreken. Zij worden dan later ingevoerd, tijdens de fase van het opsporingsonderzoek van de zaak en na ontvangst van een plicht.
Zodra de eerste registratie is uitgevoerd, wordt over de zaak een onmiddellijke beslissing genomen.
Drie types van beslissing zijn mogelijk.
Elk van deze beslissingen wordt weergegeven aan de hand van een vooruitgangsstaat die aan de zaak wordt toegekend.
Het parket registreert de beslissing, de datum van de beslissing, alsook:
Gedurende het opsporingsonderzoek van de zaak worden de basisgegevens die bij de opening van de zaak niet zijn ingevoerd, geregistreerd naarmate het parket daarvan in kennis wordt gesteld.
Als de procureur des Konings een mini-onderzoek vordert, registreert het parket de volgende gegevens: de onderzoeksrechter aan wie om de onderzoeksdaad wordt verzocht, het type onderzoeksdaad dat wordt gevorderd, de datum van de vordering en de datum waarop het mini-onderzoek wordt afgesloten.
De zaak behoudt de vooruitgangsstaat 'opsporingsonderzoek'.
De zaak wordt in 'gerechtelijk onderzoek' geplaatst wanneer de procureur des Konings vraagt dat een onderzoeksrechter met de zaak wordt belast of wanneer een rechter belast met een mini-onderzoek in de zaak beslist gebruik te maken van het recht op auto-saisine. Deze registratie van de vooruitgangsstaat 'gerechtelijk onderzoek' gebeurt ook wanneer een gerechtelijk onderzoek door middel van burgerlijke partijstelling wordt ingesteld.
Het volgende wordt geregistreerd: de onderzoeksrechter, het nummer dat door het kabinet van de rechter aan het dossier is toegekend, een vooruitgangsstaat van het onderzoek, namelijk: 'onderzoek aan de gang', wat wordt vervangen door 'meegedeeld voor eindvordering' wanneer de zaak aan het parket is overgemaakt.
[4a] Zo de onderzoeksrechter de voorlopige hechtenis van een verdachte gelast, registreert de griffie van de raadkamer de vaststelling van de zaak voor de kamer, de beslissing van de kamer (handhaving of niet) en het eventuele beroep van verdachten en/of Openbaar Ministerie voor het hof van beroep en, in dat geval, de beslissing van de kamer van inbeschuldigingstelling.
[4b] Wanneer het parket meent dat het onderzoek volledig is, registreert het de vooruitgangsstaat 'eindvorderingen'. Deze vooruitgangsstaat blijft dezelfde tot op het ogenblik waarop de zaak vastgesteld is voor behandeling door de raadkamer met het oog op de regeling van de procedure. De griffie van de raadkamer moet normaal gezien de vaststelling van de zaak voor de kamer registreren, alsook de beslissing van de kamer (buitenvervolgingstelling, verwijzing naar de correctionele rechtbank, enzovoort), het eventuele beroep van verdachten en/of Openbaar Ministerie voor het hof van beroep, alsook de beslissing van de kamer van inbeschuldigingstelling. Maar het gebeurt vaak dat deze gegevens niet worden geregistreerd.
Behalve in de zaken waarin een onderzoeksrechter is geadiëerd, komt het aan de procureur des Konings toe om een beslissing te nemen over de regeling ervan.
De procureur des Konings heeft de keuze tussen:
Met elk van deze specifieke beslissingen komt een nieuwe vooruitgangsstaat overeen die aan de zaak wordt toegekend. De datum waarop deze nieuwe vooruitgangsstaat aan de zaak wordt toegekend, wordt eveneens geregistreerd.
Zolang de verdachte het voorwerp uitmaakt van een seining, blijft de zaak voorlopig afgesloten.
Omwille van technische redenen is de zaak niet vervolgbaar (afhandeling zonder strafvervolging om technische redenen) of in deze zaak acht het Openbaar Ministerie het niet opportuun om te vervolgen (afhandeling zonder strafvervolging om opportuniteitsredenen). Het onderzoek naar de feiten in de zaak wordt als afgehandeld beschouwd en er wordt geen strafrechtelijke vervolging ingesteld. Dit is een voorlopige beslissing die door het Openbaar Ministerie kan herzien worden wanneer zich nieuwe bewijs- of onderzoekselementen aandienen.
Op voorwaarde dat bepaalde door het parket opgelegde voorwaarden worden nageleefd worden, gaat het parket niet over tot verdere vervolging.
De feiten in de zaak vallen onder de strafwet, maar kunnen ook gesanctioneerd worden door een administratieve overheid, met een gemeentelijke administratieve sanctie of door een bestuurlijke maatregel. Voor het Openbaar Ministerie volstaat dit als afhandeling van de zaak.
Ingeval de zaak ter beschikking wordt gesteld aan een ander parket of aan een andere autoriteit (parket-generaal, federaal parket, auditoraat, administratieve dienst, enzovoort), wordt de bestemmeling van de verzending geregistreerd.
In de zaak wordt een behandeling door een partner van het Openbaar Ministerie meer aangewezen geacht dan een strafrechtelijke vervolging. Deze rubriek omvat de vordering van het Openbaar Ministerie voor de rechtbank van eerst aanleg (burgerlijk), de ondernemingsrechtbank of de arbeidsrechtbank, de doorverwijzing naar de hulpverlening of een gemandateerde voorziening, de voorrang aan de tuchtrechtelijke of fiscale afhandeling, het casusoverleg of de procedure van gedwongen opname.
Bij een minnelijke schikking wordt in de gegevensbank een rubriek 'minnelijke schikking' gecreëerd die door een uniek volgnummer wordt geïdentificeerd. Het bedrag van de minnelijke schikking en de betalingstermijn ervan worden eveneens geregistreerd. De verdachte is vrij om de minnelijke schikking te weigeren. In dit geval wordt zijn weigering geregistreerd als een nieuwe vooruitgangsstaat in de zaak ('minnelijke schikking geweigerd'). Het is bovendien mogelijk dat de verdachte de betaling niet vereffent, wat wil zeggen dat de minnelijke schikking mislukt. In dit geval wordt aan de zaak ook de vooruitgangsstaat 'minnelijke schikking geweigerd' toegekend. Een follow-up van de minnelijke schikking biedt de mogelijkheid de gedeeltelijke betalingen en het afsluiten van de betaling te registreren. Het slagen van de minnelijke schikking, of de volledige betaling van het bedrag, wordt aangeduid met een nieuwe vooruitgangsstaat ('betaalde minnelijke schikking'), waardoor de strafvordering vervalt.
In geval van bemiddeling en maatregelen wordt de beslissing van de magistraat om een bemiddeling voor te stellen, alsook de datum van deze beslissing geregistreerd. Het dossier wordt overgemaakt aan een justitieassistent die de partijen contacteert en die, indien het beginsel van de bemiddeling door hen wordt aanvaard, het zittingsdossier van de magistraat die is belast met bemiddeling en maatregelen, voorbereidt.
Merk op dat het parket zelf over deze terechtzitting niets registreert. De justitieassistenten kunnen ter zake statistische gegevens verstrekken.
De partijen kunnen de bemiddeling weigeren voor of tijdens de terechtzitting. Aan de zaak wordt in dit geval de vooruitgangsstaat 'bemiddeling en maatregelen mislukt/stopgezet' toegekend. Na de terechtzitting kan de verdachte de maatregelen nakomen die hem zijn voorgesteld of nalaten ze uit te voeren. Naargelang van het geval wordt aan de zaak in fine de vooruitgangsstaat 'bemiddeling en maatregelen gelukt' toegekend (in dat geval vervalt de strafvordering) of 'bemiddeling en maatregelen mislukt/stopgezet'. Dan wordt de zaak opnieuw onderzocht en de procureur des Konings neemt de beslissing (dagvaarding of andere) die volgens hem noodzakelijk is. Het is momenteel niet mogelijk om bemiddelingen en maatregelen die vóór de rechtszitting worden geweigerd te onderscheiden van diegene die na de rechtszitting mislukken.
In geval van samenvoeging beslist de procureur des Konings de behandeling van de zaak te koppelen aan die van een andere op grond van een zekere samenhang of onscheidbaarheid van de vervolgde feiten in de twee zaken. De lopende zaak, waarover is beslist dat ze wordt samengevoegd met een andere zaak, krijgt de status 'dochterzaak', terwijl de zaak waaraan de eerste wordt toegevoegd, de 'moederzaak' wordt genoemd. De beslissing tot samenvoeging, de datum van deze beslissing en het notitienummer van de moederzaak worden in het geïnformatiseerd dossier van de dochterzaak ingevoerd.
Merk op dat vanaf dit ogenblik de beslissingen worden genomen en geregistreerd op het niveau van de moederzaak.
De rechtstreekse dagvaarding is de maatregel waarmee ofwel de procureur des Konings, ofwel een particulier, ofwel een andere bevoegde overheid, zoals bijvoorbeeld een federale overheidsdienst, beslist om een persoon die van een strafbaar feit wordt verdacht, voor de rechtbank te doen verschijnen. Door de registratie van deze beslissing wordt een nieuwe vooruitgangsstaat aan de zaak toegekend. Het parket registreert de beslissing, de datum waarop zij is genomen, degene die dagvaardt (de procureur des Konings, federale overheidsdienst of een particulier), alsook de personen die bij de zaak zijn betrokken en moeten verschijnen en de personen aan wie de vaststelling van de zaak voor de rechtbank moet worden betekend. In een bepaald - zeer gering - aantal parketten worden ook de juridische omschrijvingen geregistreerd die de procureur des Konings aan de vervolgde feiten toekent. In andere parketten worden deze kwalificaties pas ingevoerd bij de registratie van het vonnis.
Als gevolg van een rechtstreekse dagvaarding of van een correctionele verwijzing door de raadkamer wordt de zaak vastgesteld voor de rechtbank. Het parket registreert de datum waarop voor de zaak een rechtsdag is vastgesteld, alsook de kamer, de terechtzitting en het type van vaststelling.
De opvolging van de betekening aan de partijen wordt eveneens ingevoerd.
De gegevens over de terechtzittingen worden door de griffie geregistreerd. Het gaat wezenlijk om het type beslissing van de terechtzitting (verdaging, beraadslaging, uitspraak, enzovoort) en, in geval van verdaging, de datum waarop de volgende terechtzitting is bepaald.
De griffie registreert de gegevens van het vonnis. In de gegevensbank wordt een rubriek 'vonnis' gecreëerd, geïdentificeerd door een griffienummer. De griffie registreert de datum en de gegevens van de kamer die het vonnis heeft uitgesproken, alsook de kenmerken van het vonnis (op tegenspraak, bij verstek, op verzet, vonnis ten gronde, alvorens recht te doen, burgerlijke belangen enzovoort) en het type beslissing (vrijspraak, veroordeling, gewoon uitstel of probatie-uitstel, opschorting van de uitspraak, enzovoort).
De veroordelingen zijn beslissingen die op het niveau van de persoon worden genomen. Er wordt voor iedere veroordeelde een rubriek 'veroordeelde persoon' gecreëerd die door een 'ontvangernummer' wordt geïdentificeerd. De griffie registreert de kenmerken van de veroordeling (opsluiting, geldboete, verval van het recht tot sturen, met of zonder uitstel, enzovoort), alsook de kwalificatie van de feiten waarop de veroordeling betrekking heeft, en in voorkomend geval, het bedrag van de aan de burgerlijke partijen toegekende schadevergoedingen.
In geval van een bij verstek uitgesproken vonnis, moet het parket zorgen voor de betekening ervan aan de partijen die niet verschenen. Dit geeft aanleiding tot de registratie van de gegevens over de betekening (betekende personen, wijze van betekening, datums). De bij verstek veroordeelde personen hebben de mogelijkheid verzet aan te tekenen tegen het vonnis. In dit geval wordt een rubriek 'verzet' gecreëerd in de gegevensbank, geïdentificeerd door een uniek verzetnummer. De datum en het type verzet (strafrechtelijk, burgerlijk) worden geregistreerd. De bij verstek gevonniste zaak waartegen verzet is gedaan, moet opnieuw voor de correctionele rechtbank worden vastgesteld. Het vonnis op verzet wordt onafhankelijk geregistreerd, met een nieuw griffienummer.
Tegen de vonnissen van de rechtbank kan beroep worden ingesteld. In voorkomend geval registreert de griffie de aard van het beroep (hoger beroep, voorziening in cassatie), de datum van het hoger beroep, het type van beroep of voorziening (strafrechtelijk, burgerlijk, enzovoort) en de indiener ervan (veroordeelde, procureur des Konings, procureur-generaal, burgerlijke partij).
Naargelang het een hoger beroep of een voorziening in cassatie betreft, registreert de griffie in principe later de aard van de beslissing die door het hof van beroep of door het Hof van Cassatie is uitgesproken (gehandhaafd, herroepen, vernietigd vonnis). In de praktijk registreren heel wat griffies deze gegevens niet.
Wanneer men de veroordeling gaat uitvoeren, legt het parket een strafuitvoeringsdossier aan, geïdentificeerd door een uniek dossiernummer. Elk dossier heeft betrekking op één enkel vonnis (een griffienummer) en op één enkele persoon (een ontvangernummer en een nummer in het verdachtenregister).
De registratie beslaat de achtereenvolgende etappes van de strafuitvoering. Iedere etappe geeft aanleiding tot de registratie van een vooruitgangsstaat, een datum van die vooruitgangsstaat en, naargelang van het geval, de bestemmeling van de verstuurde documenten.
Door het gebrek aan homogeniteit in de gegevens, wordt het onderwerp van het ten uitvoer leggen van straffen in de jaarstatistiek van het Openbaar Ministerie niet aangesneden.
De genadeverzoeken worden op een specifieke wijze geregistreerd in het strafuitvoeringsdossier van de betrokken persoon. In de gegevensbank wordt een rubriek 'genadeverzoeken' gecreëerd, geïdentificeerd door een uniek nummer. Het parket registreert de gegevens die de fases van de procedure van genadeverzoeken aanduiden.
Bij de vervroegde vrijlating van een gedetineerde wordt eveneens een nieuwe vooruitgangsstaat van het strafuitvoeringsdossier geregistreerd.Merk op dat een vervroegde vrijlating betrekking kan hebben op meerdere opeenvolgende veroordelingen. Bijgevolg vormen de strafuitvoeringsdossiers niet de teleenheid.
Vervolg: teleenheid
Jaarstatistiek van de correctionele parketten
Opsporing en vervolging van strafzaken door de parketten bij de rechtbanken van eerste aanleg
http://www.om-mp.be/stat/